دسته‌بندی کشتیهای باری بر اساس نوع محموله‌ای که حمل میکنند، ویژگی‌های طراحی و نحوه بارگیری و تخلیه محموله‌ها انجام می‌شود. این دسته‌بندی به این دلیل صورت می‌گیرد که هر نوع کشتی باری به طور خاص برای حمل نوع خاصی از کالاها با ویژگی‌های خاص طراحی شده است در ادامه، این دسته‌بندی‌ها و اساس آنها را توضیح می‌دهم:
انواع کشتی باری بر اساس نوع محموله
این دسته‌بندی بر اساس نوع کالایی است که کشتی برای حمل آن طراحی شده است. به عبارت دیگر، کشتیها به گونهای ساخته می‌شوند که به بهترین نحو ممکن میتوانند محموله‌هایی با ویژگی‌های خاص (مانند مایع، خشک، یخچالی و غیره) را حمل کنند. به همین دلیل، کشتیها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:
- کشتیهای کانتینری برای حمل کانتینرهای استاندارد
- کشتیهای نفتکش برای حمل نفت و فرآوردههای نفتی
- کشتیهای فلهبر برای حمل کالاهای فلهای (مواد معدنی، زغالسنگ و غلات)
- کشتیهای یخچالی برای حمل کالاهایی که نیاز به دماهای پایین دارند (مانند غذاهای منجمد)
انواع کشتی باری بر اساس ویژگی‌های طراحی کشتی
هر کشتی باری به گونهای طراحی می‌شود که مناسب حمل نوع خاصی از محموله باشد. برای مثال، کشتیهای کانتینری دارای عرشه‌های متعدد و محفظه‌هایی برای قرار دادن کانتینرها هستند، در حالی که کشتیهای نفتکش دارای تانکهای ویژهای برای حمل مایعات هستند. ویژگی‌های طراحی کشتی شامل عواملی مانند:
- ظرفیت حمل بار (مثلاً ظرفیت حمل کانتینر در کشتیهای کانتینری)
- نوع سازه بدنه و تانک‌ها (مثلاً تانکهای مقاوم در کشتیهای نفتکش)
- سیستم‌های بارگیری و تخلیه (مانند سیستم‌های مخصوص کشتیهای Ro-Ro برای بارگیری و تخلیه خودروها)
انواع کشتی باری بر اساس نحوه بارگیری و تخلیه محموله
دسته‌بندی دیگری که بر اساس نحوه بارگیری و تخلیه محموله‌ها انجام می‌شود، شامل کشتی‌هایی است که برای عملیات خاص طراحی شدهاند. برخی کشتیها به طور خاص برای بارگیری و تخلیه راحت و سریع کالاها طراحی می‌شوند:
- کشتیهای Ro-Ro (Roll-on/Roll-off) که برای حمل وسایل نقلیه طراحی شدهاند و از رمپها برای بارگیری و تخلیه سریع خودروها استفاده میکنند.
- کشتیهای بارگیری خشک که برای حمل کالاهایی مانند زغالسنگ، غلات، و سایر مواد فلهای خشک طراحی شدهاند و به گونهای طراحی شدهاند که مواد به راحتی بارگیری و تخلیه شوند.
انواع کشتی باری بر اساس نوع محفظه و شرایط نگه‌داری محموله
در برخی کشتیها، شرایط نگه‌داری محموله به گونهای است که آنها نیاز به دما، فشار یا فضای خاصی دارند:
- کشتیهای یخچالی (Refrigerated Cargo Ships) برای حمل محمولههای یخچالی یا فاسدشدنی طراحی شدهاند که باید در دماهای پایین نگه‌داری شوند.
- کشتیهای گاز مایع (LNG/LPG Carriers) که برای حمل گاز طبیعی مایع‌شده یا گازهای مایع دیگر به دلیل نیاز به دمای پایین و فشار بالا طراحی شدهاند.
انواع کشتی باری بر اساس ظرفیت و ابعاد کشتی
برخی کشتیها به دلیل اندازه و ظرفیت بالای خود برای حمل محمولههای بزرگ یا در مسافت‌های دور طراحی شدهاند. کشتی‌هایی با ظرفیت بالا معمولاً برای حمل کالاهای بسیار زیاد و در مقیاس جهانی به کار می‌روند، در حالی که کشتیهای کوچک‌تر ممکن است برای مسیرهای کوتاه‌تر یا محمولههای خاص استفاده شوند.
تقسیم‌بندی کشتیهای باری
در کل کشتیهای باری را میتوان به 8 دسته بندی زیر با توجه به ویژگی های مختلف آنها دسته بندی نمود:
کشتیهای کانتینری (Container Ships)
این کشتیها برای حمل کانتینرهای استاندارد طراحی شدهاند. کانتینرها بسته‌بندی‌های فلزی و مقاومی هستند که برای حمل کالاهای مختلف استفاده می‌شوند و از طریق کشتیهای کانتینری جابجا می‌شوند. این نوع کشتیها به دلیل استفاده گسترده از کانتینرها، سرعت بالا و انعطاف‌پذیری زیاد در حمل و نقل کالاها، بسیار محبوب هستند. کشتیهای کانتینری معمولاً دارای چندین عرشه هستند که هر کدام برای حمل کانتینرهای مختلف طراحی شدهاند.
کشتیهای نفتکش (Oil Tankers)
این کشتیها به طور خاص برای حمل نفت خام یا فرآوردههای نفتی طراحی شدهاند. کشتیهای نفتکش دارای تانکهای بزرگی هستند که در آنها نفت یا مواد نفتی مایع حمل می‌شود. این کشتیها معمولاً به دو دسته «نفت‌کش‌های بزرگ» و «نفت‌کش‌های کوچک» تقسیم می‌شوند که هر کدام برای مقاصد مختلف و بر اساس ظرفیت و نوع محموله استفاده می‌شوند.
کشتیهای بارگیری خشک (Dry Bulk Carriers)
این کشتیها برای حمل محمولههای خشک و غیر مایع مانند زغالسنگ، غلات، مواد معدنی و سایر کالاهای مشابه طراحی شدهاند. کشتیهای بارگیری خشک معمولاً دارای فضای وسیعی هستند که برای بارگیری محمولههای مختلف طراحی شده است. این نوع کشتیها معمولاً دارای قسمت‌های مختلف برای تقسیم محموله‌ها به بخش‌های مختلف هستند تا از آلودگی متقابل جلوگیری شود.
کشتیهای عمومی (General Cargo Ships)
کشتیهای عمومی برای حمل محموله‌هایی طراحی شدهاند که نمی‌توان آنها را در کانتینرها قرار داد یا به صورت عمده بارگیری شوند. این کشتیها قادر به حمل کالاهایی هستند که نیاز به بستهبندی خاص دارند و به طور معمول شامل اقلامی مانند ماشین‌آلات، تجهیزات صنعتی، و مواد ساختمانی می‌شوند. کشتیهای عمومی معمولاً دارای عرشه‌های متعدد برای بارگیری و تخلیه محموله هستند.
کشتیهای گاز مایع (LNG/LPG Carriers)
کشتیهای گاز مایع برای حمل گازهای طبیعی مایع شده (LNG) یا گازهای مایع دیگر (LPG) طراحی شدهاند. این کشتیها دارای تانکهای ویژهای هستند که قادر به نگه‌داری گازهای مایع در دماهای پایین و فشارهای بالا هستند. حمل گاز طبیعی مایع یکی از بخش‌های مهم تجارت انرژی بین‌المللی است.
کشتیهای یخچالی (Refrigerated Cargo Ships)
این کشتیها برای حمل محموله‌هایی که نیاز به دماهای پایین دارند، مانند مواد غذایی منجمد یا داروها، طراحی شدهاند. کشتیهای یخچالی دارای سیستم‌های پیشرفته برای نگه‌داری دمای داخل کشتی هستند تا کالاها به درستی و بدون خراب شدن به مقصد برسند.
کشتیهای پشتیبانی و خدمات (Roll-on/Roll-off Ships)
کشتیهای Ro-Ro (Roll-on/Roll-off) به گونهای طراحی شدهاند که به راحتی میتوان وسایل نقلیه (مانند کامیون‌ها، اتومبیل‌ها و تریلرها) را بر روی کشتی بارگیری و تخلیه کرد. این کشتیها دارای راه‌پله‌ها یا رمپ‌هایی هستند که به خودروها اجازه میدهد به طور مستقیم وارد کشتی شوند یا از آن خارج شوند.
کشتیهای فلهبر (Bulk Carriers)
کشتیهای فلهبر نیز یکی از انواع کشتیهای باری هستند که برای حمل محمولههای فلهای و غیر بستهبندی طراحی شدهاند. این کشتیها به طور عمده برای حمل محمولههای مانند زغالسنگ، غلات، و مواد معدنی استفاده می‌شوند و دارای تانک‌ها یا محفظههای بزرگ برای ذخیرهسازی این نوع مواد هستند.
بزرگترین کشتی باری جهان
بزرگترین کشتی باری جهان،که به طور خاص به کشتی‌هایی اطلاق می‌شود که از نظر ابعاد و ظرفیت حمل بار، رکوردهای جهانی را به خود اختصاص داده‌اند، همواره تحت تاثیر پیشرفت‌های فناوری و نیاز به حمل محمولههای بیشتر و سنگین‌تر قرار دارد. یکی از بزرگترین کشتیهای باری که هم‌اکنون در حال فعالیت است، کشتی “سوانا” (اسم بزرگترین کشتی باری جهان) نام دارد. این کشتی از نوع کشتی کانتینری است و توانسته است به عنوان یکی از غول‌های دریایی در صنعت حمل و نقل کالا شناخته شود.
کشتیهای باری از ارکان اصلی حمل و نقل کالا در سطح جهانی هستند و انواع مختلف آنها برای حمل انواع گوناگون محموله‌ها طراحی شده است. انتخاب نوع کشتی مناسب برای هر نوع محموله بستگی به ویژگی‌های کالا، مقصد، و نیازهای خاص تجاری دارد. با پیشرفت تکنولوژی، کشتیهای باری روز به روز پیشرفته‌تر می‌شوند تا پاسخگوی نیازهای تجاری و اقتصادی جهانی باشند.
چه تفاوتی بین کشتیهای کانتینری و کشتیهای نفتکش وجود دارد؟
کشتیهای کانتینری برای حمل کانتینرهای استاندارد طراحی شدهاند و قادر به جابجایی انواع کالاهای بستهبندی شده در کانتینرها هستند. در حالی که کشتیهای نفتکش برای حمل نفت خام یا فرآوردههای نفتی مایع طراحی شدهاند و دارای تانکهای ویژهای برای ذخیرهسازی این مواد هستند.
کدام نوع کشتی باری برای حمل محمولههای فلهای مناسب است؟
کشتیهای فلهبر (Bulk Carriers) برای حمل محمولههای فلهای، مانند غلات، زغالسنگ، و مواد معدنی، طراحی شدهاند. این کشتیها دارای محفظههای بزرگی هستند که میتوانند این نوع مواد را بدون بستهبندی خاص حمل کنند.
کشتیهای Ro-Ro چیستند و چگونه کار میکنند؟
کشتیهای Ro-Ro (Roll-on/Roll-off) به گونهای طراحی شدهاند که خودروها و وسایل نقلیه میتوانند به راحتی وارد کشتی شوند و از آن خارج شوند. این کشتیها دارای رمپها یا پلهای مخصوصی هستند که به وسایل نقلیه اجازه میدهد بدون نیاز به جرثقیل یا تجهیزات خاص، به طور مستقیم بارگیری و تخلیه شوند.
