در جهان مدرن امروز، تجارت بدون حملونقل بین‌المللی عملاً غیرممکن است. شرکت‌های کشتیرانی به عنوان قلب تپنده‌ی حمل و نقل دریایی، بخش جدایی‌ناپذیر از زنجیره تأمین جهانی را تشکیل می‌دهند. آن‌ها وظیفه دارند کالاها را از یک کشور به کشوری دیگر منتقل کرده و نقش مؤثری در کاهش هزینه‌ها و زمان حملونقل ایفا کنند. در کنار این شرکت‌ها، بازیگران مکمل دیگری نیز در این مسیر حضور دارند؛ شرکت‌های کریری (Carrier) که مستقیماً مالک وسایل حمل هستند، و شرکت‌های فورواردی (Freight Forwarder) که به عنوان هماهنگ‌کننده و تسهیل‌گر فرآیند حمل و نقل شناخته می‌شوند.
در این مقاله، با تمرکز بر شرکت‌های کشتیرانی، به بررسی خدمات، ویژگی‌ها، و اهمیت آن‌ها در اقتصاد جهانی خواهیم پرداخت و در کنار آن نگاهی اجمالی به جایگاه شرکت‌های فورواردی و کریری نیز خواهیم داشت.
شرکت کشتیرانی چیست؟
شرکت کشتیرانی (Shipping Company) نهادی است که خدمات حمل کالا از طریق دریا را انجام می‌دهد. این شرکت‌ها یا خود مالک کشتی هستند یا به عنوان واسطه، عملیات حمل را از طرف صاحبان کالا اجرا می‌کنند. ناوگان این شرکت‌ها شامل انواع کشتی‌های کانتینری، فله‌بر، نفتکش و رو-رو (حمل خودرو) می‌شود.
مأموریت اصلی شرکت‌های کشتیرانی
- حمل ایمن کالا از بندر مبدأ به بندر مقصد
- ارائه مدارک حمل مانند بارنامه دریایی (Bill of Lading)
- هماهنگی با بنادر، گمرکات و شرکت‌های بندری
- رعایت الزامات قانونی و زیست‌محیطی در حمل کالا
خدمات اصلی شرکت‌های کشتیرانی
- حمل و نقل کانتینری
بیشتر شرکت‌های بزرگ کشتیرانی، در زمینه حمل و نقل کانتینری فعالیت دارند. آن‌ها کانتینرهایی در اندازه‌های استاندارد (۲۰ فوت، ۴۰ فوت و های‌کیوب) را از مشتریان تحویل گرفته و با استفاده از کشتی‌های کانتینربر بین بنادر جابه‌جا می‌کنند.
- حمل فله خشک و مایع
برخی از شرکت‌ها تخصص‌شان در حمل فله خشک (مانند گندم، ذغال‌سنگ، سیمان) یا فله مایع (مانند نفت، گازوئیل، مواد شیمیایی) است. این کشتی‌ها طراحی خاصی دارند و فرآیند بارگیری و تخلیه آن‌ها کاملاً تخصصی است.
- حمل خودرو و تجهیزات سنگین
حمل خودروهای صفر کیلومتر، ماشین‌آلات راهسازی، و تجهیزات صنعتی از طریق کشتی‌های رو-رو یا کشتی‌های لندینگ کرافت انجام می‌شود.
- خدمات جانبی
شرکت‌های کشتیرانی بزرگ، معمولاً خدمات مکملی نیز ارائه می‌دهند:
- خدمات ترخیص کالا
- انبارداری در مبدا یا مقصد
- ارائه بیمه حمل دریایی
- مشاوره حمل و نقل بین‌المللی
نقش شرکت کشتیرانی در زنجیره تأمین
با توجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد از حجم تجارت جهانی از طریق دریا انجام می‌شود، شرکت‌های کشتیرانی نقشی حیاتی در زنجیره تأمین بین‌المللی دارند. آن‌ها به کسب‌وکارها امکان می‌دهند کالاهای خود را با هزینه کمتر و ظرفیت بیشتر به بازارهای جهانی ارسال کنند.
مزایای استفاده از شرکت‌های کشتیرانی:
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها نسبت به حمل هوایی یا زمینی
- امکان حمل بارهای حجیم یا سنگین
- پایداری بیشتر در شرایط آب‌وهوایی متغیر
- دسترسی به بازارهای دوردست از طریق خطوط دریایی بین‌المللی
شرکت کریری
در زنجیره حمل و نقل بین‌المللی، شرکت کریری (Carrier) به شرکتی اطلاق می‌شود که مالک یا بهره‌بردار مستقیم وسیله حمل (مثل کشتی یا کامیون) است. در حوزه حمل و نقل دریایی، شرکت کشتیرانی معمولاً نقش کریر را ایفا می‌کند. آن‌ها مسئولیت حمل فیزیکی بار را برعهده دارند و معمولاً بارنامه رسمی حمل را نیز صادر می‌کنند.
شرکت فورواردی
شرکت فورواردی (Freight Forwarder) نقش هماهنگ‌کننده را در فرآیند حملونقل بین‌المللی دارد. این شرکت‌ها معمولاً خودشان وسیله حمل ندارند، اما بین مشتری و کریر ارتباط برقرار می‌کنند و خدماتی از جمله رزرو حمل، ترخیص، بسته‌بندی، انبارداری و صدور اسناد حمل را ارائه می‌دهند.
فورواردی‌ها، مغز متفکر عملیات حمل هستند، در حالی‌که کریرها، بازوی اجرایی‌اند.
در بسیاری از پروژه‌های صادرات یا واردات، شرکت فورواردی با همکاری شرکت کشتیرانی عملیات حمل و نقل را از ابتدا تا انتها مدیریت می‌کند.
تفاوت فورواردر و کریر حمل و نقل
ویژگی‌های یک شرکت کشتیرانی معتبر
اگر به دنبال همکاری با یک شرکت کشتیرانی حرفه‌ای هستید، بهتر است به معیارهای زیر توجه کنید:
- سابقه و اعتبار در بازارهای بین‌المللی
- ناوگان مجهز و متنوع
- پوشش مسیرهای جهانی
- قیمت‌گذاری شفاف و رقابتی
- خدمات پشتیبانی حرفه‌ای
- تجربه همکاری با شرکت‌های فورواردی معتبر
تفاوت شرکت کشتیرانی، کریری و فورواردی در یک نگاه
| ویژگی | شرکت کشتیرانی | شرکت کریری | شرکت فورواردی |
| مالک کشتی | بله | معمولاً بله | خیر |
| اجرای حمل مستقیم | بله | بله | خیر |
| صدور بارنامه | بله | بله | در صورت نیاز |
| خدمات هماهنگی، ترخیص و مشاوره | گاهی | خیر | بله |
شرکت‌های کشتیرانی در خط مقدم حمل و نقل بین‌المللی قرار دارند و بدون آن‌ها، امکان مبادله کالا بین کشورها به‌شدت دشوار می‌شود. آن‌ها با ارائه خدمات حمل دریایی امن، مطمئن و مقرون‌به‌صرفه، نقش بی‌بدیلی در پویایی اقتصاد جهانی ایفا می‌کنند. در این مسیر، شرکت‌های کریری به عنوان بازوی اجرایی و شرکت‌های فورواردی به عنوان هماهنگ‌کننده‌های زنجیره حمل، مکمل این سیستم بزرگ هستند.
چه یک صادرکننده تازه‌کار باشید، چه یک واردکننده حرفه‌ای، شناخت عملکرد این شرکت‌ها به شما کمک می‌کند تا زنجیره تأمین خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید.
